اختلالات شخصیتی مجموعه‌ای از اختلالات روانشناختی هستند که رفتار و کردار عجیب و غریبی دارند. احتمالا به علت رفتار تعدادی از اطرافیان خود از لفظ خودشیفته استفاده کرده باشید. یا از طرز رفتار برخی شخصیت ها تعجب کرده باشید. شاید هم از بی ثباتی عاطفی شریک احساسی خود کلافه شده‌اید. طبق تحقیقات انجام شده از هر ۲۰ نفر ۱ نفر مبتلا به یکی از انواع اختلالات شخصیت است. در ادامه انواع، علائم و درمان اختلالات شخصیتی را شرح داده‌ایم.

منبع: اختلالات شخصیتی | انواع اختلالات شخصیتی در DSM5

اختلالات شخصیتی

شخصیت یعنی ثبات فکری، عاطفی و رفتاری. اما کسانی که اختلالات شخصیتی دارند ثبات فکری، احساسات، رفتار ندارند.

به اختلالاتی که در خلق و خو، باور، نگرش، مزاج یا سرشت یک فرد اثرگذار است و اصولا ریشه در کودکی دارند؛ اختلالات شخصیتی می‌گویند. اختلالات شخصیت، اختلالات روانشناختی‌اند که رفتارهای ناسازگار و غیرمنعطف دارند. در زندگی روزمره و ارتباط در اجتماع با مشکل روبرو می‌شوند. زندگی با این افراد دشوار و آزاردهنده است.

در جدول بالا نشان داده ایم که هر کدام از این اختلالات شخصیتی به خاطر کدام ویژگی مشترک در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.

انواع اختلالات شخصیتی

به طور کلی 10 نوع اختلالات شخصیتی وجود دارد. آن‌ها را در 3 دسته A ، B، C طبقه بندی کرده‌اند. هر کدام از این طبقات ویژگی های مشترکی دارند.

اختلالات شخصیتی دستهA

افراد دچار یکی از اختلالات شخصیتی گروهA از نظر دیگران رفتار عجیب و غریب دارند. شاخصه اصلی این گروه عدم ثبات شخصیت آن‌هاست. مشکلات آن‌ها پیچیده و اساسی است. این دسته به 3 زیر گروه تقسیم می‌شوند.

1. شخصیت پارانوئید: کسانی که شخصیت پارانوئید دارند به همه چیز به طرز عجیب و شدیدی شک دارند. به دیگران سوءظن دارند و به کسی اعتماد نمی‌کنند.
2. شخصیت اسکیزوئید: افراد با شخصیت اسکیزوئید در بیان احساسات محدودیت دارند. آن‌ها گوشه‌گیر و غیراجتماعی هستند.
3. شخصیت اسکیزوتایپال: افراد دارای شخصیت اسکیزوتایپال ظاهری غیرعادی دارند. به دیگران اعتماد ندارند و اعتقاد شدیدی به قدرت‌های ماورایی و جادو دارند.

اختلالات شخصیتی دسته B

کسانی که در این دسته از اختلالات قرارمی‎گیرند، در کنترل احساسات خود دچار مشکل هستند. این افراد رفتارهای غیر قابل پیش بینی و اغلب نمایشی دارند. این دسته به 4 زیر گروه تقسیم می‌شود.

1. شخصیت ضداجتماعی: شخصیت های ضد اجتماعی ، به دنبال رفتارهای پرخطر، نقص قوانین و دروغ گویی مداوم هستند.
2. شخصیت مرزی: این شخصیت ها، خلق و خوی بالا و پایین دارند، هویت و احساسات بی‌ثبات دارند و افکار و تمایل به خودکشی در آن‌ها زیاد است.
3. شخصیت نمایشی: شخصیت‌های نمایشی خود را به ظاهر عجیب و غریبی درمی‌آورند. به دنبال دیده‌شدن، متفاوت بودن و به شدت احساساتی هستند.
4. شخصیت خودشیفته: خودشیفته‌ها، حق به جانب و خود بزرگ بین هستند. به دیگران حسادت می‌کنند. آن‌ها از انسان‌ها به عنوان ابزار استفاده می‌کنند.

اختلالات شخصیتی دسته C

کسانی که در دسته c طبقه بندی می‌شوند، تقریبا همیشه دارای استرس، ترس و اضطراب فراگیر هستند. این دسته به 3 زیر گروه تقسیم می‌شود.

1. شخصیت وابسته: شخصیت وابسته آستانه تحمل پایین، وابستگی بیش از حد به دیگران و ترس از تنها بودن دارند.
2. شخصیت اجتنابی: افرادی که شخصیت اجتنابی دارند، نگران قضاوت منفی دیگران، احساس عدم کفایت و بیش از حد کم رو هستند.
3. شخصیت وسواسی-جبری: این شخصیت به شدت کنترل گر، کمال گرا و دارای استانداردهای بالا هستند.

علل اختلالات شخصیتی

علل بوجود آورنده اختلالات شخصیتی به صورت متعادلی از وراثت و محیط است. در ادامه راجع به عوامل اختلالات شخصیتی توضیح داده‌ایم.

ژنتیک: برخی خصوصیات شخصی توسط والدین به فرزندان انتقال پیدا می‌کند. برخی خصوصیات مربوط به اختلال های شخصیت هم یکی از میراث‌های والدین است که به فرزندان منتقل می‌شود.

محیط: گاهی عوامل محیطی و اجتماعی در شخصیت و رشد افراد تاثیر گذار است. آزار جنسی و جسمی در کودکی، تنش‌های خانوادگی و وابستگی به الکل والدین از عوامل محیطی هستند. برای مثال: اگر کودکی در خانواده‌ای با سطح متوسط و اجتماعی به دنیا آمده باشد. اما در محل زندگی همسایگان و افراد بزهکار زندگی می‌کردند. کودک پس از رشدیافتن تبدیل به شخصیت ضداجتماعی گشته است.

طبق تحقیقات، پژوهشگران به نتیجه جالبی دست یافته‌اند. 2 قلوهای دو تخمکی از خانواده متوسط و اجتماعی که از والدینشان جداشده بودند، مورد مطالعه قرار دادند. فرزند اول را به خانواده فرهنگی و فرزند دوم را به خانواده‌ای با شخصیت اسکیزوئید سپردند.

پس از گذشت چند سال و شکل‌گیری شخصیت بچه ها، مشخص‌شد کودکی که در خانواده فرهنگی بزرگ شده بود شغل کارمند داشت. و کودکی که در خانواده با شخصیت اسکیزوئید رشد کرده بود بسیار منزوی و از اجتماع گریزان بود.

زیستی: شاید فردی با مصرف داروها و مواد شیمیایی تبدیل به شخصیت پارانویید شود. (البته در صورتی که در خانواده همچین ویژگی شخصیتی نداشته اند). برای مثال: برخی افراد با شخصیت متعادل پس از مصرف مواد، خصوصیات شخصیت پارانویید را نشان می‌دهند.

بدترین و خطرناک ترین اختلالات شخصیتی

همه اختلالات شخصیتی به اطرافیان آسیب می‌رساند. اما برخی اختلالات شخصیتی پرخطرتر هستند. مانند شخصیت ضداجتماعی و پارانوئید.

خطرات ضد اجتماعی ها: این افراد به طرز عجیبی به دنبال مشاجره، نقص قوانین و عدم مسئولیت پذیری هستند. این شخصیت حتما در برهه‌ای از زندگی درگیر مراجع قانونی می‌شود. رانندگی پرخطر و با سرعت بالا دارند، و به همین دلیل درصد تصادف این شخصیت ها بیشتر است.

خطرات پارانوئیدها: یکی دیگر از اختلالات شخصیتی پرخطر پارانوئید است. اگر فردی که سوءظن دارد و به دیگران مشکوک است، همزمان مواد (مواد مخدر یا محرک) مصرف کند؛ علائم پارانوئیدی آن‌ها افزایش می‌یابد و دست به کارهای خطرناک می‌زنند.

درمان اختلالات شخصیتی

اختلالات شخصیتی درمان‌های متفاوتی دارند. اما بهترین درمان طبق نظر درمانگر بعد از ارزیابی بیمار مشخص می‌شود. گاهی اختلال عوامل ژنتیکی و گاهی ریشه در کودکی دارد. طبق بررسی‌های درمانگر، بعد از چند جلسه مراجعه کننده شدت نشانه‌هایش کاهش و با استمرار جلسات درمان انجام می‌شود. روان‌درمانی و دارودرمانی توسط متخصص به صورت همزمان بیشترین بازدهی را به همراه دارد.

پیامدهای عدم درمان مشکلات شخصیتی

تمامی اختلالات شخصیتی پیامدها و عوارض جدی دارند. این افراد به خود و دیگران آسیب می‎زنند. از لحاظ عاطفی، فکری و کاری تعادل ندارند. قابل پیش بینی نیستند و هر لحظه امکان رفتار عجیب وجود دارد. توانایی انجام درست کارهای روزمره ندارند و دیگران را از خود دور می‌کنند.

کلام آخر

بامطالعه مقاله متوجه شده اید که اختلالات شخصیتی متعددی وجود دارد. که هرکدام نشانه و پیامدهای به خصوصی دارد. لطفا از برچسب زدن به خود و دیگران پرهیز کنید. و تشخیص را به دست متخصص بسپارید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت حضوری و تلفنی در خدمت شما عزیزان است. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره های درج شده تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات شخصیتی می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت منزل با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

منبع: اختلالات شخصیتی | انواع اختلالات شخصیتی در DSM5